Heijstek in het Antwerpse

Piet Heistek, medeoprichter van de Heijstek Familiestichting, wijdt een aanzienlijk deel van zijn tijd aan het opsporen van voorouders die vóór 1570 zijn geboren. Hij spit talloze documenten door in diverse archieven, steeds op zoek naar personen met de naam Heijstek — in welke spelling dan ook. Wanneer hij een mogelijke verwant aantreft, probeert hij deze te koppelen aan personen die al in onze stamboom zijn opgenomen. Zijn voornaamste doel is het leggen van een verband met Lodewijk Heijstek, van wie bekend is dat hij in Bergeijk werd geboren en later naar Uitwijk verhuisde.

Een voorbeeld van een van zijn vele ontdekkingen: in documenten afkomstig uit de Abdij van Postel trof hij de volgende tekst aan:

1401-07-11.
Schepenen van Eersel oorkonden dat Diederic Diederix Heystexs soen van Hapert schuldig is aan Jan, natuurlijke zoon van broeder Claus van den Raede, een erfpacht van 3 mud rogge uit een stuk land geheten Die Hellecker in Hapert, grenzend aan goed van het godshuis van Postel, uit een beemd geheten Die Voirtbeempt in Hapert, grenzend aan Die Voirt in Hapert, met als extra onderpand een beemd, geheten Dat Wagenbroec, in Hapert in Dat Wagenbroec, grenzend aan goed van het godshuis van Tongerlo en met een einde aan de Aa.

Tijdens zijn speurtocht stuitte Piet op talloze interessante ontdekkingen. Een van de uitdagingen daarbij was de grote variatie in de spelling van familienamen, wat het onderzoek naar verwantschappen bemoeilijkte.

Als voorbeeld is hieronder – in een kader –fragmenten van wat hij heeft achterhaald over Adriaen Dierck Heijstecks. Dit laat niet alleen zien hoe ingewikkeld het is om familiebanden uit het verleden te ontrafelen, maar ook hoe anders en complex de Nederlandse taal toen was. Het zijn slechts enkele fragmenten van vele documenten die Piet, na langdurig en grondig speurwerk, wist terug te vinden.

Enkele jaren geleden stuitte Piet op een schepenakte uit Olmen, waarin werd vastgelegd dat in het jaar 1570 “Peeter Lemmes” een rente verschuldigd was aan Elisabeth Heystecx. Olmen bevindt zich in het huidige België.

In de 16e eeuw zagen de landsgrenzen tussen het huidige België en Nederland er echter heel anders uit dan nu. Beide regio’s maakten toen deel uit van de Zeventien Provinciën – een verzameling van vorstendommen die onder het gezag vielen van de Habsburgse keizer Karel V. Er bestond destijds dus nog geen officiële grens tussen “België” en “Nederland”, aangezien deze staten in hun huidige vorm nog niet bestonden.

Aangekomen in “België” zette Piet zijn zoektocht voort in het Felixarchief in Antwerpen, waar documenten worden bewaard die terugreiken tot de 13e eeuw.

Hierna vier voorbeelden van wat hij in dit Vlaamse archief heeft aangetroffen:

Bron: Felixarchief Antwerpen.

11/09/1464 – 11/09/1464
Jan Wynricx de Jonge, inw. v. Ekeren ‘in Schoonbroec’, verkoopt Jan, wet. zoon van wijlen Jan vanden Eynde ‘des scipmans’, moeder is Heylwych Wiericx, en Marie, wet. dochter van Ghysel Heystecx ‘des cordewagencruyders’, moeder was Beatrys vanden Ghoer, een erfelijke rente op een hofstede, groot 3 gemet, gelegen te ‘Schoonbroec’, tussen Willem van Kerchoven en Jan Loys. NB. Ghysel Heystec en Heylwych Wiericx zijn met elkaar getrouwd.

01/01/1470 – 31/12/1470
Ghijsel Heystec cordewagencruyder verc Anthonise Buers en Henricke sone bij Kerstijne der Muyden op huys geh den Grootenancker gest inde Houtmeer tuss huys geh de Duyve oostwaert en huys geh den Cleynenancker.

01/01/1473-31/12/1473
Dieric, Everaert en Jan Heystecx broers en Alijt Heystecx zus kinderen Jan Heystecx x Lijsbeth Everaerts bekenden Ghijsbrecht Rubbens hoveneer wonende buyten Sint Jorijspoerte stede gest buyten Sint Jorijspoerte.

01/01/1474-31/12/1474
Henric vanden Velde Janss wilen te Doerne verc Janne Heystecx Everaertss x Lijsbetten Kerchoofs op stede te Doerne aende Leemputten; lant te Bouchout aende Mycke.

Gijsbert/ Ghysel Heijsteck/Heystec/Heyster. Gijsbert/ is overleden vóór 09-01-1476.

Piet legt zijn vondsten vast op vellen papier en gebruikt verbindingslijnen om de relaties tussen verschillende personen inzichtelijk te maken. Daarbij is grote zorgvuldigheid vereist. Pas wanneer hij er zelf van overtuigd is dat de juiste verwantschap is vastgesteld, koppelt hij in het door hem gebruikte genealogieprogramma de gevonden persoon aan een bestaande naam in de database. Zou hij een verband kunnen leggen tussen Diederic Diederix Heystexs en de in het Felixarchief gevonden naamgnoten?

Net als hij zijn ook wij benieuwd of er sluitend bewijs gevonden kan worden voor een verband tussen de Heijsteks uit de 15e eeuw en de personen waarvan we weten dat zij in het Land van Altena hebben gewoond — zoals Lodewijk Heijstek.

***