Vinaora Visitors Counter
Lampen – Heystek part 16
DNA convenant
There were two widows in the Malan laager after the disastrous battle at Italeni: our 3rd great-grandmother Anna Maria Klopper-Malan, and her sister-in-law, Hercules Malan’s wife, Anna Maria Breedt-Malan. Our 6-year old (2ndgreat-grandmother) Helena Malan and her siblings, including little two-year old Hercules, had lost their father. Maybethese circumstances caused the two young siblings to grow quite close to each other, resulting in the unique familyfriendships we see in the late 1890’s between the Heystek kids and their Oom Hercules Malan.
The Trekker minister, Erasmus Smit wrote about the disastrous news about Italeni in his diary on April 13, “On rising I went, when it was still dark, outside the camp in my prayer to God. My heart was so depressed, and I could not find words... Only broken words and sigh upon sigh. Oh God! Help! Help! Help! Even now protect, preserve our camps; do not desert us but save and relieve us, for Your Name, for the will of Christ.” On April 23, Erasmus Smit wrote again about our 2x great-grandfather Daniel Elardus Erasmus and his uncle Stephanus, “We had our evening service in the tent of the leader, Stefanus Erasmus, who has ridden to the camp of Potgieter to persuade him not to move away from us. In the morning… Daniel Erasmus rode on horseback with our letters in the direction of the borders (of the Colony) to Oberholzer and Pieter Jacobs to bring other emigrants on the road to us in order to strengthen and to augment our forces against the enemy Dingaan.” It seems Stephanus was a peacemaker, although Potgieter would not be persuaded to stay.
In Port Natal Dingane’s impis had ransacked the town for nine days after the Battles of Italeni and Tugela. Starting on April 23, 1838, their attacks had forced the English settlers to flee en masse aboard the brig, Comet. The Zulus finally withdrew from the town on May the 3rd. A few Trekkers, led by Karel Landman, soon occupied the port and established a handful of laagers in the area. The English trader, Alexander Biggar, who had lost his two sons in the Bloukrans massacre and at the Tugela battle, was one of the very few traders to come back to Port Natal to see what was left of his house. He was now appointed Landdrost (magistrate) by Landman, effectively becoming part of the Trekker government. Meal, wine, rice and salt found in the ransacked shops, and fish caught in the bay were soon distributed among the Trekkers now encamped in four larger laagers along the Bushmen’s River. They still had to survive through the winter of 1838, though. Food and ammunition were scarce, Zulu attacks an everyday fear. Their livestock had to be kept close, with little fresh grazing to be had. Zulu spies were sighted often, and a few caught every now and then, heightening their fears of another attack. The help of new emigrants was desperately needed.
Monday August 13 brought a much-feared large-scale Zulu attack on the laager at Gatsrand (near today’s Estcourt) where our Erasmus family was encamped along with the Retief/Greyling families, as well as Rev. Erasmus Smit. Since the Malans had joined the Retief group after the Bloukrans massacres, I assume they were part of this encampment at Gatsrand as well. The attack by 10,000 impis was led by the Zulu general Ndlela kaSompisi, who had been trained as a warrior by Shaka and was now the prime minister and chief advisor to Dingane. Some impis were riding stolen Trekker horses and had Trekker muskets that they, fortunately, fired from too far away. Through three days and nights of repeated attack with assegais set ablaze to try and burn the laager down, even setting the grass in front of the wagons on fire, the impis could not get close enough to succeed in their attack. Smit wrote in his diary that when someone translated the impis’ shouted threats about the coming night’s attacks, “We brought this boasting and jeering language in prayer before God, and remained trusting in the Lord.” Ever the intercessor for his people, Smit prayed day and night with Psalm 91, writing afterwards that the Zulu “dare not risk attacking the camp because our God restrained them…” Even with the surrounding grass on fire, no attack came. Smit concluded, “God’s protection was over the camp.” 200 Zulu were found dead around the camp on the morning of Wednesday the 15th. One Trekker and one Khoi servant who were outside the laager at the time of the attack, had been killed. The Trekkers renamed Gatsrand “Veglaager” (“Fight Laager”.) Yet again the Trekkers suffered a horrendous loss of livestock. As for Ndlela: he and his impis would next meet up with the Trekkers in December 1838 at a hippo pool in the Ncome River.
On September 23, in Sooilaager, Trekker leader Gerrit Maritz died of “dropsy”, which most likely was oedema, indicating he could have suffered a heart attack. Erasmus Smit had to be carried across a swollen river to conduct the funeral. Around this same time Andries Pretorius left the Cape Colony en route to Natal with 38 families.
During these months the Trekkers had managed to secure a road to Port Natal where Karel Landman and his families were encamped. In October a ship arrived from the Cape, laden with supplies for the Trekkers. They also laid out a new settlement on the Umsindusi River and named it Pietermaritzburg, after their two dead leaders, Pieter Retief and Gerrit Maritz. This was to become the capital of the Voortrekkers’ Republic of Natalia for a few short years.
On November 22 the Pretorius trek arrived in Sooilaager, accompanied by a cannon on a crudely-built carriage on wheels. He was immediately appointed as Commandant General, and took over all the Trekker administration. Pretorius’ first priority was to complete the punitive expeditions against the Zulus, bringing and end to the attacks and securing the land they had bought. On November 28 Pretorius rode out of Sooilager with a contingent of about 470 men, including Karel Landman's men from Port Natal. Sixty servants went along to take care of livestock in the laagers and help load muskets. Sixty wagons carried all the supplies and ammunition. They also had three small muzzle-loading canons including the one we know as “ou Grietjie”. The English settler, Alexander Biggar, joined the men with his Port Natal Volunteers of over a hundred Zulus. Pretorius established strict military discipline and created six divisions under the leadership of commandant Stephanus Erasmus and five others. Stephanus’ brother, our 3rd great-grandfather, Lourens Erasmus was one of four “laager commandants”. The rest of the men included 2nd great-grandfather Daniel Elardus, as well as four Malan men: David Daniel and Jacob Jacobus, sons of Hercules Malan who had been murdered by Dingane; Daniel Jacobus Johannes, son of our 3rd great-grandfather Jacobus Malan who fell at the Battle of Italeni (Helena's half-brother); and a Stephanus Malan, possibly Jacobus and Hercules' brother.
Near modern-day Ladysmith the commando enjoyed the hospitality of a friendly Zulu chief who entertained them with a display of dancing. Of course the Trekkers named the place "Danskraal". It was apparently here that Sarel Cilliers, the spiritual leader who accompanied the commando, led the men in committing themselves to God in a Covenant on December the 9th. (I love the picture of hospitality and friendship, happy dancing, and an appeal to heaven all in one!) The Trekkers vowed that, if He would give them victory over Dingane’s Zulu army, they would commit themselves, their children and their “children’s children” to remember Him in a Day of Thanksgiving each year on that calendar day. This is of course where the first “Dingaansdag”, later changed into the “Day of the Covenant”, and now the “Day of Reconciliation”, held on December 16 each year, comes from. The Trekkers would also build a church in His honor. Alexander Biggar and other Englishmen in his entourage committed themselves to this Covenant as well, although a couple of Trekkers refused to do so, fearing God’s judgment on their descendants should they break such a solemn vow.
Strategically the blunder at the Battle of Italeni and the victory of Veglaager may have helped Pretorius in deciding on his strategy for the upcoming battle, which is why, on December 14, he chose a perfect field of defense of his own standing, fighting from inside the protection of his laager and drawing the Zulu general to him rather than being enticed back into the narrow Italeni gorge. The lay of the land gave Pretorius protection on two sides of his laager, forcing the Zulu army into concentrated attack points where Trekker weaponry was at its deadliest, as shown in this diagram and illustration of the Ncome River with its hippo pool and deep donga. Sarel Cilliers wrote about this place, “I must particularly mention how the Lord, in his watchfulness over us, brought us to the place where he had ordained the battle to be fought.”
On December 15, Pretorius rode out with a patrol to make contact with the main Zulu army. In the Nqutu valley they saw about 15,000 impis. Upon sighting the trekkers, the impis fell back, attempting to draw the Trekkers into the same trap that they had laid for Uys and Potgieter in April. Sarel Cilliers was apparently just as ready to fight, but Pretorius told him, “Do not let us go to them, let them come to us.” Cilliers wrote later, “Afterwards I saw that it was for the best that we had done nothing that day… for the Lord hath said My counsel shall remain. I will fulfill My desires” – quoting a couple of Bible scriptures to himself. Pretorius drew back to his laager. The Zulu army, led by Generals Ndlela kaSompisi and Dambuza Nzobo, followed him to the Ncome battleground throughout that night. However, a heavy mist curtailed the movement of the Zulu army, so that by that Sunday morning of December the 16th, a mere 5,000 impis had crossed the Ncome River in readiness to attack. The Trekker men feared that this mist would render their gun powder useless, but with sunrise the mist dried up completely, their powder had stayed amazingly dry.
Many stories about this mist and the day’s battle have been written. Pretorius’ letter to the President of the Council at the Trekkers’ camps stated that, “…the Zulus had…encircled our camp with their thousands while I was not yet intending to attack them (on account of the Sabbath), that we then had to defend ourselves fiercely as they also fiercely…stormed the camp in several attacks, but it pleased the Allhighest (on Whom we called) to give them into our hands.” During the final charge and hand-to-hand combat, three men were wounded, including the 39-year old Andries Pretorius who was stabbed in his hand with an assegai, but none of the Trekkers died that day. Some 3,000 Zulu had perished, according to the Trekker estimates. The surviving Zulu army fled. They say that the Ncome River turned red with the blood of Zulu impis, hence the name Bloedrivier.
The details of the military strategies of both the Zulu, who at this stage were the mightiest African army on the southern continent, and these simple Dutch farmer-emigrants in this battle are too much for me to summarize succinctly. Here are a couple of links if you would like to read more about it: http://www.voortrekkerhistory. co.za/blood_river_great_trek… and https://www.ourcivilisation.com/smartb…/…/ransford/chap9.htm. Links to other stories, according to those who lived through it or spoke to some of the surviving impis long afterwards, can be found in the resources.
Also on this Sunday of December 16, 1838, unbeknownst to the Trekkers in the interior, one hundred “Red Jackets” landed at Port Natal to annex the area for their British Empire and build a fortification. The new Cape Colony governor, Sir Benjamin D’Urban, had decided that neither “barbarous nation” - Zulu, or British Settler, or “emigrant farmers” had any right to Port Natal. They were merely “unauthorized intruders on the soil” which rightfully belongs to the Crown of Great Britain. The Trekker government at Pietermaritzburg had, in fact, a mere handful of years left in Natal. In the days following the Battle of Blood River the Trekkers pursued the fleeing Zulu, intending to take Dingane’s capital city of Umgungundhlovu and recapture their stolen cattle. On the banks of the White Umfolozi River they encountered hundreds of their enemy. Yet again some Trekkers, this time under the more inexperienced Karel Landman who did not fight at Italeni, now followed a few Zulus into a ravine, where six Trekkers died in the ensuing battle, including the English settler Alexander Biggar whose two sons had died at Bloukrans and Italeni. Seventy of the Zulus in Biggar’s Natal Volunteer Army died with him. (The Trekkers later named Biggarsberg in Natal in honor of Alexander Biggar.)
Arriving at Umgungundhlovu at the end of December, Pretorius and his men found that Dingane had fled with all his people and most of the cattle, burning the city to the ground. On the hill of KwaMatiwane they found the skeletons of their murdered comrades, Piet Retief and his son, and Retief’s band of men—including Mattheus Pieter Taute and our 3x great-uncle Hercules Phillipus Malan. The treaty between Dingane and Retief was found intact in a leather “hunting wallet” on Retief’s body. Cilliers wrote in his diary about the implements of the cruel torture that Retief's men died under, still being visible in their bodies (they had been impaled and then clubbed to death.) After the contingent had arrived back at the Sooilaager camp on the 6th of January, Pretorius visited Erasmus Smit to show him the treaty. Erasmus asked “for an authentic copy in order to enter it [in his diary], but could not obtain it” that day. He testified, however, at having seen and read it. Handwritten copies were soon made, these still exist. Apparently the original document went missing during the Second Anglo Boer War, when it was sent to the Netherlands for safekeeping in about 1900.
Resources:
http://www.sahistory.org.za/topic/durban-timeline-1497-1990
https://www.geni.com/projects/Battle-of-Blood-River-Slag-van-Bloedrivier/2621 - List of names.
https://www.wikitree.com/photo.php/2/24/Erasmus-843.pdf : Lewensverhaal van Pionierboer en Voortrekker Lourens Abraham Erasmus,
N.A. Coetzee en E.M. Erasmus. If you have N.A. Coetzee’s book on Jan Heystek, this is his writing about the Erasmus family.
http://www.benkhumalo-seegelken.de/suedafrika-texte/717-wolfram-kistner-the-16th-of-december-in-south-africa/ - Thoughts on the Day of the Covenant.
http://www.labuschagne.info/the-miracle-of-blood-river.htm#.WjRrESPMyRs - Uncle Gert de Jager Blood River witness stories
Google books: Zulu Conquered: The March of the Red Soldiers, 1822-1888, Ron Lock
Historical Dictionary of the Zulu Wars, John Laband
http://www.voortrekker-history.co.za/blood_river_great_trek.php#.WjRhWSPMyRs
https://www.britannica.com/biography/Dingane
http://www.battlefieldsroute.co.za/wp-content/uploads/2016/11/Battlefields-Route-eBrochure.pdf Battlefields map: all the light blue markers are Voortrekker sites.
“Port Natal” is the city of Durban.
For maps of the Voortrekker and Zulu movements see http://samilitaryhistory.org/misc/bldrvr.html
‘N Heijstek en het rivierwater een ongelukkige combinatie
Sleeuwijk, drie december 1829, in het gezin van Adriaan Heijstek en Christina van Iersel werd een zoon geboren. Het was hun eerste kind en dat bij de plaatselijke Burgerlijke Stand als Cornelis Heijstek werd ingeschreven.
Op 25-jarige leeftijd trouwde Cornelis in Vuren met de 23-jarige Hendrina de Jong uit Dalem.
Trouwakte Cornelis Heijstek en Hendrina de Jong
Zij kregen drie kinderen die allen jong zouden overlijden. Hun als tweede kind geboren zoon zou dertien jaar oud worden. Hendrina zelf is in 1859 vijf dagen na de geboorte van haar derde kind in Gorinchem overleden. Min of meer in het kraambed.
In hetzelfde jaar hertrouwde Cornelis met de 30-jarige Maria Ewijck. Cornelis is dan ook dertig jaar oud.
Trouwakte Cornelis Heijstek en Maria Ewijck
Samen kregen zij twee zoons. Hun tweede zoon kwam op de 7e januari 1863 levenloos ter wereld. Maria overleed drie dagen later. Dus ook min of meer in het kraambed.
Eveneens in 1863, maar dan tien maanden later en in Nijmegen, trouwde Cornelis voor de derde keer. Hij had kennis gekregen aan de 26-jarige in Maastricht geboren Elisabeth Magermans. Bij deze vrouw kreeg hij een dochter.
Trouwakte Cornelis Heijstek en Elisabeth Magermans
Terug in de tijd. Het is september 1862. Cornelis die voornamelijk als schipper(sknecht) of als stuurman een inkomen verdiende, was in Rotterdam komen wonen. En wel aan de Nieuwe Vogelenzang. Niet bepaald aan een boulevard, maar in een oude volksbuurt met vele smalle straatjes. Of hij zich op de 28e september van dat jaar op zijn schip bevond is niet achterhaald, wel haalde zijn naam een krantenbericht.
ROTTERDAM, 28 Sept. Heden namiddag bij het vertrek der stoomboot van Schoonhoven, wilden twee ingezetenen dier gemeente nog op de boot springen, toen die reeds van den wal was; zij hadden echter het ongeluk mis te springen, vielen in de Maas en zouden vermoedelijk verdronken zijn, zoo niet eerst Coenraad Hoewijk, werkman, wonende in de Baan en daarna ook Cornelis Heijstek, wonende in de Nieuwe Vogelenzang zich te water begeven hadden. Eerstgenoemde is van den wal in de Maas gesprongen, terwijl de ander zich lang eenen paal van het vlot in het water liet afzakken.
Met zijn levensreddende actie werd Cornelis een bekende persoonlijkheid.
Nieuwe Vogelenzang, wijk 9, nummer 296 waar Cornelis Heijstek heeft gewoond
Zoon verdronken
In het jaar 1870, drie jaar na zijn heldhaftig handelen was Cornelis stuurman op een binnenvaartschip. Zijn oudste zoon, Adrianus Antonie, was dertien jaar en werkte ondanks zijn jonge leeftijd reeds als schippersknecht. In die tijd niet ongewoon om reeds op jonge leeftijd te gaan werken. Of hij op het schip was waarop zijn vader werkte is niet achterhaald. Wel staat vast dat de veldwachter Antonie van Zon op de 11e juli van het genoemde jaar samen met schipper Bastiaan Baks bij de Burgerlijke Stand van de gemeente Rijswijk in de provincie Noord-Brabant, aangifte hadden gedaan dat twee dagen eerder het kind Adrianus Antonie Heijstek levenloos uit de rivier Maas aldaar was opgehaald.
Akte van Overlijden van Adrianus Antonie Heijstek
Zoals vaker is voorgekomen werden op de akte de voornamen in een afwijkende volgorde geschreven
Broer verdronken
Cornelis had een zeventien jaar jongere broer. Het was Adrianus die ook als schippersknecht op de binnenvaart werkte. De geschiedenis herhaalde zich. Adrianus is niet aan een ziekte overleden maar werd in 1873 levenloos uit de rivier het Haringvliet gehaald. Over Adrianus is op dit weblog gepubliceerd.
Akte van Overlijden van Adrianus Heijstek
Historisch taalgebruik met verrassende betekenissen; deel 10
Symbool voor energie (of arbeid), afkorting van Joule. Genoemd naar de Engelsman James Joule, die aantoonde dat de energie die in één seconde in een weerstand wordt opgewekt, gelijk is aan het product van de stroom door de weerstand en de spanning die over de weerstand staat.
De letter J is de tiende letter van het moderne Latijnse alfabet. Deze letter was oorspronkelijk alleen de hoofdlettervorm van de i. Maar niet alleen in oude handschriften is dit gebruik terug te vinden, ook schrijven sommige mensen in Duitsland en Italië nog steeds hun naam als Jsabel, Jnes e.d. in plaats van Isabel en Ines. In de techniek is de letter J het symbool voor energie (of arbeid) als afkorting van Joule. Genoemd naar de Engelsman James Joule, die aantoonde dat de energie die in één seconde in een weerstand wordt opgewekt, gelijk is aan het product van de stroom door de weerstand en de spanning die over de weerstand staat.
In deze publicatie behandelen een selectie aan woorden die met de letter J beginnen en een relatie hebben met genealogie.
Genealogische woorden en begrippen beginnende met de letter J
Jaagpad is pad naast een rivier of kanaal voor scheepsjager (trekker of paard).
Ben je jacens in lecto? Dan ben je bedlegerig.
Jachtaufe is een nooddoop; toegpast als een jonggeborene niet levensvatbaar lijkt.
Wie een jacinct bezit, is eigenaar van een soort robijn, edelsteen.
Hij draagt een jacket of wel een wambuis, schobbejak.
Een smalle verglaasde aardewerk kan is een jacobakan.
De jaarlijkse kerkdienst voor de overledene is een jaerbeganc en een jaergedinge jaarlijkse rechtzitting.
Jaergelt een som geld, meestal een rente die per jaar betaald of ontvangen moet worden. Jaergetide is het jaarlijks op de sterfdag laten lezen van een mis voor het zielenheil.
Eén januari is jaersdaeg.
Jaervrome de vruchtenoogst van een jaar.
Jam smeer je niet op een cracker maar betekent reeds, al, nu.
Drink je jampu, dan houd je van jenever.
Een jangeleer is een betaalmiddel uit de 14e eeuw, een zilveren munt.
Komt de janitor aan de deur, dan ontvangt u de deurwaarder.
Jansdach is de feestdag van h. Johannes, 24 juni.
Een janushoofd is een heraldiekteken, hoofd met 2 profiel -gezichten, voorstellend verleden en toekomst.
De jegenrolle is het controleboek voor de rekeningen.
jm. is de gebruikelijke afkorting voor een jonge (ongehuwde) man.
joa is een afkorting voor Joanna, Johanna.
Ontvangt u een joachimdaler, dan krijgt u een zilveren munt..
Joer is een ander schrijfwijze voor jaar.
Met joien bedoelt men copuleren, geslachtsgemeenschap hebben.
Een jonckint is een jonggeborene. Jonckwijf kan staan voor jonge vrouw maar ook voort een dienstmeid.. Een jonge dochter (jd) is ongehuwde jonge vrouw, mejuffrouw.
Jonnen is gunnen en jonstelijk genadig.
Jook staat voor begeerte en een jool is een sukkel.
Een dagloner, daggelder of loswerkman is een jour als afkorting voor journalier. Natuurlijk is dan een journalière een daggeldster, loswerkvrouw, dagloonster.
Jovis dies betekent donderdag en jovis sancta witte donderdag.
Jubileë is een juigjaar, luitjaar, jubileum.
Een gezaghebbend beroep is dat van een judex, een rechter.
Judicature wil zeggenvonnis, rechtspleging en judiceeren oordelen, rechten, wijzen, judiciaal gerechtelijk, rechtspreken.
Juisteren is ijken.
Een juk is een oppervlaktemaat (1 juk = ca. 240-300 vierkante roeden) maar kan ook zijn de oppervlakte die een stel ossen in een dag kon ploegen.
De winterzonnewende is jultag.
Junctum is verbonden en juncture voeging, gelid, gewricht.
Jura parochalia zijn de dominees-, pastoors-, predikantskosten.
Een jurament eed is een vrijwillige eed en een jurator is een jurylid, gezworene.
Jure concili tridentini volgens de rechtsregels van het concilie van Trente.
Met Jurisdictie bedoelt men rechtsdwang, rechtsgebied, rechtsmacht en Jurisprudentie is rechtskunde, rechtsgeleerdheid.
Jus agendi recht om te eisen wat toegezegd is.
Jus canonicum kerkelijk recht.
Jus civile burgerwet, burgerrecht, burgerlijk recht.
Jus divinum goddelijk recht.
Jus gentium volkenwet, volkerenrecht.
Jus possesionis bezitrecht.
Jus privatum bijzonder burger rechtswet.
Jus succedendi versterfrecht.
Justificeren is onschuldig verklaren, vrijspreken en justisieren gerechtvaardig worden
Een justitiae satellis is een gerechtsbode.
Dit zijn slechts een beperkt aantal voorbeelden van veranderingen in de Nederlandse taal.
Wordt vervolgd met letter K.
Voor deze publicatie is gebruik gemaakt van het door de heer André Dumont samengestelde Genealogisch Woordenboek. Wilt u meer oude woorden leren? Kijk dan op www.genealogieonline.nl/woordenboek
Adriaan Sarel Heystek overleden
Op vrijdag 13 mei 2022 is in Zuid-Afrika overleden
Adriaan "Attie" Sarel Heystek
Attie was weduwnaar van Susanna Francina Vos (1940 – 2018) met wie hij twee dochters had gekregen; Annemien en Corien.
Hij is 82 jaar oud geworden.
Onze gedachten gaan naar de familie met hun verdriet.
Cornelia Heijstek slachtoffer bombardement Rotterdam
Het aantal slachtoffers van het bombardement op Rotterdam van 14 mei 1940 wordt al jaren geschat. De schattingen variëren van 800-1400 slachtoffers. Om meer zekerheid over het aantal te krijgen heeft de “Stichting voorouder” daar onderzoek naar gedaan.
De Heijstekfamiliestichting heeft eerder onderzoek gedaan of er zich naamgenoten bevinden onder de slachtoffers. Daarbij is gebleken dat Cornelia Heijstek er een van was. Wij publiceerden onze bevindingen op deze website in het jaar 2010. Klik hier om de publicatie (opnieuw) te lezen. [Redactie: door een technisch probleem zijn de afbeeldingen mogelijk niet zichtbaar, er wordt hard aan een oplossing gewerkt]
Geschiedenis
Dinsdag 14 mei 1940, drie minuten voor half drie. Het luchtalarm huilde over Rotterdam. Een bommenregen van de Deutsche Luftwaffe liet de grond trillen en vernietigde in amper een kwartier de complete binnenstad van Rotterdam.
Cornelia Heijstek was op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. Zij bracht net een bezoek aan haar zoon toen ook zij de grond voelde trillen en stofwolken haar uitzicht belemmerden. De ervaring was onwerkelijk. Brisantbommen en brandbommen vielen op de stad en veroorzaakten een inferno waardoor hele straten tot puin werden gedecimeerd. Na afloop waren elektriciteit, gas, telefoon en water uitgevallen. Ook de woning van haar zoon Johannes Nieuwenhuizen werd vernietigd. Hij, zijn echtgenote haar dochter en Cornelia Heijstek waren slachtoffer van het geweld.
Stichting voorouder
Deze stichting houdt zich bezig met de samenstelling van bevolkingsreconstructies en het uitvoeren en bevorderen van genealogisch, demografisch en DNA-verwantschapsonderzoek in Nederland. Binnen dit kader wilde zij de bestaande lijst met slachtoffers van het bombardement aanvullen met de namen van slachtoffers die daar niet eerder op zijn voorgekomen. De Heijstekfamiliestichting heeft de resultaten van het eigen onderzoek aan de Stichting voorouder aangeboden. Nu, 82 jaar na het begin van de Tweede Wereldoorlog in Nederland, zijn de namen achterhaald van 1150 burgers en militairen. Klik hier om de volledige lijst met burgerslachtoffers te kunnen zien. De namen van Cornelia Heijstek, haar zoon Johannes Nieuwenhuizen, zijn tweede echtgenote Johanna Petronella Visser en die van haar dochter komen nu op deze lijst voor.
Herdenken
Ieder jaar op 14 mei herdenkt Rotterdam de verwoesting van de binnenstad. In de gerestaureerde Laurenskerk worden dan alle namen van de slachtoffers opgelezen en herdacht. Dit jaar ook de namen van Cornelia Heijstek com suis.
Jozina Heystek overleden
Op dinsdag 19 april 2022 is in Middelburg overleden
Jozina “Jo” Heystek
Jo werd op 8 november 1911 in Colijnsplaat geboren
Sinds 2012 was zij weduwe van Henk Versluis
Jozina is 92 jaar geworden
Lintjesregen 2022
Wij feliciteren dit jaar voor het ontvangen van een Koninklijke onderscheiding:
- de heer H. Heijstek, Rijswijk NB Lid in de Orde van Oranje-Nassau
- mevrouw J.H. Heijstek-de Zeeuw, Rijswijk NB Lid in de Orde van Oranje-Nassau
- de heer L.J. Heistek, Ottawa (Canada) Lid in de Orde van Oranje-Nassau
Foscus Reinier Heystek overleden
Op vrijdag 15 april 2022 is in Vereeniging (Zuid-Afrika) overleden
Foscus Reinier Heystek
Reinier was weduwnaar van Jeanette Veronica Strijdom (1960 – 2010) met wie hij twee zoons had gekregen. Reinard en Vickus. In 2019 hertrouwde hij met Jeanette Schaak.
Tot aan zijn pensionering was Reinier Luitenant-Kolonel bij de South African Police Service.
Hij is 62 jaar oud geworden.
Onze gedachten gaan naar de familie met hun verdriet.
Hijstek dient de Staatsspoorwegen
Halverwege de 18e eeuw was in Engeland de Industriële Revolutie, ook wel industrialisatie genoemd, op gang gekomen. Pas in de tweede helft van dat tijdvak volgden ook de Europese landen. Mobiliteit werd steeds belangrijker. Tot die tijd maakte men voor transport gebruik van (trek)schuiten of bijvoorbeeld paard en wagens.
Stoommachines waren reeds her en der in Nederland in gebruik. Zoals in de oude kruittoren nabij de Rotterdamse Oostpoort die het water in de grachten regelde. In 1804 kreeg Richard Trevithick het lumineuze idee om wielen onder een stoommachine te monteren. Zo stond hij aan de basis van de eerste stoomlocomotief die voor een lokale ijzermijn werd ingezet. De volgende stap was het ontwikkelen en exploiteren van commerciële treindiensten voor goederen en personen. Op 20 september 1839 werd in Nederland de eerste spoorlijn tussen Amsterdam en Haarlem geopend. Op 13 oktober 1863 werd in Den Haag de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen opgericht. Aan dit bedrijf zijn Hijstekken verbonden geweest.
Hoewel de gekozen bedrijfsnaam anders doet vermoeden, was de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (MESS) een particulier bedrijf dat kortweg Staatsspoorwegen (SS) werd genoemd. In de Nederlandse Staatscourant nr. 242 van 13 oktober 1863 werd de oprichting publiekelijk bekend gemaakt. Het bedrijf was opgericht om door de staat der Nederlanden aangelegde spoorlijnen te exploiteren. Het eerste traject waarop de Staatsspoorwegen eigen treinen lieten rijden was tussen Breda en Tilburg met een tussenstop in Gilze-Rijen. Vanaf de 5e oktober 1863 reed een trein driemaal daags het traject in beide richtingen.
In die tijd liep Nederland achter op de rest van Europa. Al snel werd het spoorwegnet uitgebreid en was veel personeel nodig om het bedrijf draaiend te houden.
Hendrikus Hijstek, vader van elf kinderen, verdiende zijn inkomen aanvankelijk als dagloner, maar ging later in een fabriek werken. Werken in de techniek zag hij als de toekomst, ook voor zijn zoons. Bij hun bracht hij de spoorwegen onder de aandacht. Vier van zijn zonen, Cornelis Maria, Andreas, Hendrikus en Antonius zagen het wel zitten bij het spoor. Niet gelijktijdig solliciteerden de vier broers bij de Maatschappij.
Cornelis Maria Hijstek
Hij was de eerste zoon van Hendrikus Heijstek en Gerda van Berkel die bij de Maatschappij solliciteerde. Tot die tijd werkte hij op een fabriek als wever en waar hij wollen stoffen moest appreteren.
Op de eerste van de laatste maand in het jaar 1892 kwam Cornelis in dienst van de Spoorwegmaatschappij. Hij kreeg in Tilburg een aanstelling als Hulpkolendrager. Omdat het hier om fysiek zwaar werk ging, kreeg hij het aangepaste dagloon van hfl. 1,20. Op zijn naam werd een stamkaart aangemaakt onder nummer 7316.
Cornelis voldeed aan de verwachtingen en werd een half jaar later in vaste dienst genomen. Hij was vanaf dat moment geen Hulpkolendrager meer, maar was bevorderd tot Kolendrager. Helaas voor hem werd het uurloon niet aangepast.
Door het voor die tijd hoge uurloon had Cornelis het nodige te besteden. De drankfles was aanlokkelijk voor hem. Daar besteedde hij een deel van zijn inkomen aan. Hij werd daar door zijn werkgever voor gewaarschuwd en zelfs bestraft. Op zijn stamkaart is op 12-11-1893 genoteerd dat twee dagen loon zal worden ingehouden wegens “het herhaald misbruik maken van sterke drank”. Blijkbaar maakte het weinig indruk op hem. Enige weken nadien werd Cornelis geschorst wegens “oneerlijke handelingen”. Op de eerste februari 1894 werd hij door de Maatschappij niet-eervol ontslagen.
Genealogie
Cornelis Maria Heijstek is geboren op 13-01-1864 in Tilburg, zoon van Hendrikus Hijstek en Gerarda Van Berkel. Cornelis is overleden op 10-06-1941 in Tilburg, 77 jaar oud. Cornelis trouwde, 25 jaar oud, op 15-05-1889 in Tilburg met Petronella Francisca Snellen, 24 jaar oud. Petronella is geboren op 15-03-1865 in Tilburg, dochter van Cornelis Snellen en Maria Theresia Klijsen. Petronella is overleden op 27-07-1948 in Tilburg, 83 jaar oud.
Andreas Hijstek
Ook Andreas was wever van beroep toen hij bij het spoor solliciteerde. Op 10 maart 1893 werd hij op de locatie Tilburg in tijdelijke dienst (proeftijd) in de functie van Treinsmid aangesteld. Zijn stamboeknummer bij het spoor was 1821 en zijn uurloon bedroeg hfl. 0,11. Bepaald geen rijkdom zou je nu zeggen, maar wellicht modaal voor die tijd. Hij verdiende aanmerkelijk minder dan zijn oudere broer.
Andreas was in die tijd nog niet getrouwd en leidde misschien wel een losbandig leven. In hetzelfde jaar waarop hij werd aangenomen, werd hij oneervol ontslagen “wegens het belopen eenen gevangenisstraf voor vechten en mishandelen op de publieke weg”.
Genealogie
Andreas Hijstek is geboren op 01-11-1865 in Tilburg, zoon van Hendrikus Hijstek en Gerarda Van Berkel. Hij is overleden op 20-10-1939 in Tilburg, 73 jaar oud.
(1) trouwde, 29 jaar oud, op 21-08-1895 in Tilburg met Maria Adriana Bernardina Christina Bertens, 21 jaar oud. Maria is geboren op 20-07-1874 in Tilburg, dochter van Jacobus Bertens en Adriana Jansen. Maria is overleden op 28-04-1899 in Tilburg, 24 jaar oud.
(2) trouwde, 34 jaar oud, op 05-02-1900 in Goirle met Johanna Maria Dickens, 32 jaar oud. Johanna is geboren op 07-11-1867 in Alphen en Riel, dochter van Johannes Baptist Dickens en Johanna Elisabeth Van Den Broek. Johanna is overleden op 22-04-1931 in Tilburg, 63 jaar oud. Johanna is weduwe van Cornelis Brok, met wie zij trouwde vóór 1900.
Hendrikus Hijstek
Hij is de derde zoon van Hendrikus Hijstek en Gerda van Berkel die bij het spoor ging werken. Hij vond zijn werk als smid zwaar en solliciteerde bij de Staatsspoorwegen. Op de 12e november 1894 werd hij in Tilburg als Hulparbeider aangesteld. Op zijn stamkaart met nr. 14660 is zijn toenmalige uurloon niet genoteerd.
Twee jaar later werd Hendrikus aangesteld als Nachtstoker der Tweede Klasse op de locatie ’s Hertogenbosch. Mogelijk vanwege het nachtwerk bedroeg zijn uurloon toen hfl. 1,25. Een jaar later werd het verhoogd tot hfl. 1,35. Op eigen verzoek werd hij op 15 juli 1899 eervol ontslagen.
Genealogie
Hendrikus Hijstek is geboren op 22-06-1873 in Tilburg, zoon van Hendrikus Hijstek en Gerarda Van Berkel. Hendrikus is overleden op 08-06-1951 in Tilburg, 77 jaar oud.
Hendrikus trouwde, 25 jaar oud, op 09-11-1898 in Tilburg met Maria Catharina Van Beurden, 25 jaar oud. Maria is geboren op 30-06-1873 in Tilburg, dochter van Casper Van Beurden en Gerarda Antonia Beerens. Maria is overleden op 02-01-1922 in Tilburg, 48 jaar oud.
Antonius Hijstek
Als knecht bij een smid werkte hij toen hij bij de Staasspoorwegen solliciteerde. Antonius werd medisch gekeurd en goed bevonden voor een aanstelling. Op 28 oktober 1895 kwam hij als Hulpwagenlichter in tijdelijke dienst en te werken op de locatie Vlissingen met een uurloon van hfl. 0,12. Het werden lange werkweken voor hem. Op zijn stamkaart met nummer 14703 is vastgelegd dat hij tien uur per dag moest werken en dat gedurende zes aaneengesloten dagen. Zijn bevordering tot Wagenlichter vond twee jaar later plaats. Hij werd daarvoor overgeplaatst naar locatie Feijenoord onder de rook van Rotterdam. Daar kreeg hij een jaar later een loonsverhoging. Vanaf 20 december 1897 kreeg hij één cent per uur meer uitbetaald.
De leidinggevenden zagen potentie in Antonius Hijstek en stelden hem in 1898 aan als Machinist Leerling Tweede Klasse. Zijn uurloon ging met een grote sprong omhoog tot hfl 1,50.
Blijkbaar sprak het beroep van treinmachinist onze neef niet aan. Aan het einde van dat jaar vroeg Antonius ontslag aan. Op de wijze hoe hij opgedragen taken uitvoerde, was niets aan te merken. Toch werd hij tot zijn teleurstelling niet eervol ontslagen. Hij had een verzoek om wel eervol de dienst te mogen verlaten te laat ingediend.
Genealogie
Antonius Hijstek is geboren op 26-12-1870 in Tilburg, zoon van Hendrikus Hijstek en Gerarda Van Berkel. Antonius is overleden op 27-10-1948 in Tilburg, 77 jaar oud. Antonius trouwde, 30 jaar oud, op 19-06-1901 in Heusden met Johanna Maria Lathouwers, 29 of 30 jaar oud, nadat zij op 01-06-1901 in Heusden in ondertrouw zijn gegaan. Johanna is geboren in 1871 in Heusden, dochter van Johannes Lathouwers en Everdina De Leeuw. Johanna is overleden op 03-03-1944 in Tilburg, 72 of 73 jaar oud.
Gerardus Louis Theodorus Hijstek
Gerardus Louis Theodorus Hijstek werd in Den Haag geboren. Als korporaal diende hij het Nederlandse leger. Na zijn diensttijd solliciteerde Gerardus bij de Staatsspoorwegen. Er was voor hem een functie als Hulptreinsmid op de locatie Emmerik beschikbaar. Daar maakte hij graag gebruik van. Hij werd geregistreerd onder nummer 21932 en kreeg al direct een uurloon van hfl 2,15 toegekend.
In mei van het aansluitende jaar kreeg hij een vaste aanstelling en op 29 april 1906 werd hij bevorderd tot Treinsmid. Aan die functie was een uurloon van hfl. 2,40 verbonden.
Tot 1935 zou hij bij de Staatsspoorwegen blijven werken. De laatste jaren als Wagenmeester respectievelijk als Eerste Wagenmeester. Hij werkte niet alleen in Den Haag, maar ook in Bentheim en Oldenzaal en zag zijn bezoldiging groeien tot meer dan hfl. 2.000 per jaar.
Wat hem in 1935 is overkomen is niet bekend. Op zijn stamkaart is aangetekend dat hij in dat jaar “niet op eigen verzoek eervol is ontslagen vanwege invaliditeit”.
Genealogie
Gerardus Louis Theodorus Hijstek is geboren op 04-07-1877 in ’s-Gravenhage, zoon van Antonie Wilhelm Bernardus Hijstek en Antje Steen. Gerardus is overleden op 16-04-1944 in Bentheim (Dld), 66 jaar oud. Hij is begraven in Bentheim (Dld).
Gerardus trouwde, 25 jaar oud, op 18-02-1903 in ’s-Gravenhage met Johanna Antonia Houtzamer, 24 of 25 jaar oud. Johanna is geboren in 1878 in ’s-Gravenhage, dochter van Gijsbert Wilhelm Houtzamer en Elisabeth Johanna Baggerman. Johanna is overleden.
Henricus Cornelius Josephus Hijstek
Henricus woonde in Tilburg maar was geen familie van de voornoemde vier broers. Hij was een man die zijn draai in het werkzame leven nog niet had gevonden. Achtereenvolgens werkte hij als magazijnknecht, losarbeider in een goederenloods, als bakker en in een wollenstoffenfabriek. Hij solliciteerde bij de Spoorwegen waar hij in 1912 werd aangesteld als sjouwer voor het schamele uurloon van hfl. 0,11. Een klein jaar later kreeg hij een vaste aanstelling en zag zijn uurloon met één cent groeien.
Orde en regels waren Henricus vreemd. Reeds tijdens zijn proeftijd verscheen hij geregeld te laat op zijn werk. Daarvan werden aantekeningen bijgehouden op zijn stamkaart 3329. In totaal werd hij 12x bestraft wegens te laat komen. Toen was de maat vol en werd hij op 30 maart 1914 ontslagen.
Genealogie
Henricus Cornelius Josephus Hijstek is geboren op 09-03-1890 in Tilburg, zoon van Cornelis Maria Heijstek en Petronella Francisca Snellen. Henricus is overleden op 30-12-1975 in Tilburg, 85 jaar oud.
Henricus trouwde, 28 jaar oud, op 07-05-1918 in Tilburg met Francisca Joanna Josephina Van Ostaden, 30 jaar oud. Francisca is geboren op 28-03-1888 in Tilburg, dochter van Franciscus Salesius Van Ostaden en Maria Clara Stijnen. Francisca is overleden op 25-06-1972 in Tilburg, 84 jaar oud.
Hendrik Heijstek
Als landarbeider werkte Hendrik in de omgeving van geboortedorp Almkerk. Daarna werd hij opgeroepen voor de Nationale Militie. Na aan zijn dienstplicht te hebben voldaan, besloot hij niet meer op het land te gaan werken, maar solliciteerde hij bij de Staatsspoorwegen.
Als Hulparbeider kon hij daar vanaf 27 mei 1919 op de locatie Boxtel terecht. In de jaren daaropvolgend oefende hij ook andere functies uit. Zoals die van Arbeider, Schaalknecht en Controle-beambte. In 1938 hield de Staatsspoorwegen op te bestaan en kwam hij zo in dienst van de N.V. Nederlandse Spoorwegen. Zijn stamboeknummer bleef 40070.
Behalve in Boxtel werkte Hendrik onder andere in Hilversum en Bussum. Zijn eerste uurloon bedroeg hfl. 2,75. Toen hij het spoor verliet verdiende hij hfl. 2.483,20 per jaar.
Genealogie
Hendrik Heijstek is geboren op 31-10-1892 in Almkerk, zoon van Cornelis Heijstek en Antonia Kant. Hendrik is overleden op 28-09-1976 in Bussum, 83 jaar oud.
Hendrik trouwde, 30 jaar oud, op 09-08-1923 in Geldermalsen met Aaltje Gijsbertse, 27 jaar oud. Aaltje is geboren op 30-08-1895 in Buurmalsen. Aaltje is overleden op 07-10-1968 in Bussum, 73 jaar oud.
Gerrit Heijstek, schoolmeester en doodgraver
In oktober 1747 lag Willemke Gerritsdr van Wensen in Uitwijk voor de vierde keer in het kraambed. Zij was aan het bevallen van een zoon aan wie zij tijdens diens doop op de 9e van dezelfde maand de voornaam Gerrit zou geven. De kleine Gerrit groeide op in het bescheiden dorpje Uitwijk, maar vele jaren later verliet hij zijn geboortegrond om in de Bommelerwaard te gaan wonen. En wel in het langgerekte pittoreske esdorpje Zuilichem. Hij verliet zo Noord-Brabant en vestigde zich in Gelderland.
Land van Altena en Bommelerwaard