Een familieonderzoeker (lees genealoog) is een persoon met een bovengemiddelde belangstelling voor geschiedenis in het algemeen en in die van zijn (voor)familie in het bijzonder. Daarnaast zal hij puzzelen niet uit de weg gaan. In ieder geval niet als hij of zij een moeilijk te lezen document voor ogen krijgt dat eeuwen geleden is geschreven. Toch zal ook hij zich zo nu en dan vertwijfeld afvragen: Wat staat daar?

Burgerlijke stand

Wie begint met het samenstellen van een stamboom start met het vergaren van informatie door bij familie te inventariseren wat men nog weet over de (voor)ouders en welke familiedocumenten er in de loop der tijd bewaard zijn gebleven. Ouders, grootouders, ooms en tantes vormen een belangrijke bron van informatie. Maar de ervaring heeft geleerd dat niet alles, wat spontaan uit een geheugen wordt opgehaald, voor waar moet worden aangenomen. Enige terughoudendheid in deze is op zijn plaats. Toch is het een noodzakelijke stap om aan de gewenste gegevens te kunnen komen. De weg naar een Archiefdienst is weinig zinvol omdat zij wettelijk beperkt zijn met de openbaarheid van de registers Burgerlijke Stand (BS). Deze beperking houdt in dat: Geboorteakten na 100 jaar; Huwelijksakten na 75 jaar en Overlijdensakten pas na 50 jaar openbaar mogen worden.

Een van de goede zaken die Napoleon heeft geregeld is het op 18 november 1811 invoeren van een Burgerlijke Stand administratie. Geboorte, huwelijk, scheiding en overlijden werden sindsdien geregistreerd. Buiten de voornoemde openbaarheidsbeperking, zijn deze documenten nu in archieven in te zien en zijn vaak digitaal opvraagbaar. Deze registraties zijn over het algemeen zeer goed leesbaar

Geboren Peeter Heijstek dd 9-1-1827 in Giessen

Kerkelijke Registers

Voor de periode voorafgaande aan de BS is de genealoog afhankelijk van administraties die aanvankelijk in kerken bewaard zijn gebleven en nu ter inzage zijn op archieven. Het zijn de Doop-, Trouw- en Begraafregisters, ook bekend als de DTB boeken. Veel van deze boeken zijn in de loop der jaren gescand en als een digitaal document op het internet te vinden.

Doopregister “Almkercke en Emmichoven” uit 1700

Om deze documenten goed te kunnen lezen is kennis van het oude schrift een voorwaarde. In vroegere eeuwen werden sommige letters anders geschreven dan heden ten dage en werden afkortingen toegepast die wij thans niet kennen. Kennis van het oude schrift is een voorwaarde om de geschriften te kunnen lezen en begrijpen.

Het lezen van oud schrift wordt ook wel paleografie genoemd, naar de Griekse woorden palaios (oud) en graphein (schrijven). Het is een hulpwetenschap van de geschiedschrijving en houdt zich bezig met het bestuderen en ontcijferen van oude handschriften en archiefstukken.

Wat staat daer

Omdat steeds meer mensen zelf genealogie onderzoek doen op het internet, is de behoefte naar een online cursus Paleografie onderkend. Drie archiefinstellingen hebben naar aanleiding hiervan gezamenlijk een website ontwikkeld waarmee het lezen van oude handschriften geoefend kan worden. Beginners kunnen starten met het herkennen van losse letters, cijfers en woorden. Is men al iets bedrevener dan kan er geoefend worden met complete teksten. Nieuwsgierig? Surf dan nu naar www.watstaatdaer.nl.

Voorbeeld van een van de oefeningen

***