Het kwam al eerder ter sprake in verhalen op dit weblog dat in de negentiende en twintigste eeuw veel Zeeuwen om zowel godsdienstige als economische redenen naar het buitenland trokken, vaak het overzeese buitenland. Veel van deze emigranten, ook wel aangeduid als landverhuizers, vestigden zich in de Verenigde Staten en met name in de staat Michigan.
Voor een groot deel waren het boeren, dagloners of ambachtslieden die hoopten daar een beter bestaan te vinden.
Dirk Heijstek alias Richard Heystek
In dit verhaal is onze hoofdpersoon Dirk Heijstek, op 23 april 1866 geboren in Colijnsplaat waar hij op 10 juli 1891 trouwde met de daar op 7 december 1871 geboren Pieternella Schippers. Op Noord-Beveland, een voormalig Zeeuws eiland waarop Colijnsplaat lag, was Dirk polderwerker en wellicht had hij “hier of daar” gehoord over de mogelijkheden in Amerika. Hij besloot met vrouw, zoons Johannis (van 1893), Jan (van 1895), Cornelis Lambertus (van 1897) en dochter Jacomina Elizabeth (van 1896) het avontuur aan te gaan. Bij het uitschrijven uit de gemeente Colijnsplaat gaf hij als reden voor zijn vertrek: verbetering van bestaan.
Voordat zij in 1899 vertrokken voor de grote reis lieten Dirk en Pieternella zich nog vereeuwigen in originele Zeeuwse klederdracht.
Dirk had al spoedig door dat hij zijn voornaam moest aanpassen en bij aankomst in Amerika had hij zich Richard genoemd.
De aankomst in New York was op Ellis Island, een klein eiland in de haven van New York dat diende als eerste immigratiestation. Tussen 1892 en 1954 kwamen hier meer dan twaalf miljoen immigranten de Verenigde Staten binnen. Tegenwoordig zijn ongeveer honderd miljoen levende afstammelingen van deze op Ellis Island aangekomen immigranten goed voor meer dan 40% van de bevolking van het land.
Na aankomst in New York reisden Dirk en zijn gezin per trein naar de toen al flinke plaats Kalamazoo in de staat Michigan. Moet toch een behoorlijke cultuurschok zijn geweest, van Colijnsplaat naar hier.
Waarom eigenlijk daarheen? Het zou kunnen dat voormalige plaats- of provinciegenoten daar al woonden en Dirk en Pieternella daarover hadden gehoord.
Als men de volkstelling van het jaar 1900 bekijkt ziet men in de kolom “geboorteplaats” voor het overgrote deel Nederland staan. Volgens deze telling was Dirk “day labourer”, dus dagloner. De achternaam werd door de interviewer geschreven als Haystack en Richard was plotseling weer Dick. De Amerikanen zullen deze naam hebben gelezen als Dick Hooiberg, de letterlijke vertaling dus. Zijn vrouw Pieternella werd Nellie, zoon Jan werd uiteraard John, Cornelis Lambertus werd Corneil en dochter Jacomina Elizabeth werd Minnie genoemd. Zoon Johannis werd aangeduid als dochter Johanna, ook een voorbeeld van de onnauwkeurigheid van veel van deze gegevens.
In Kalamazoo werden nog zes kinderen geboren waarvan er twee op zeer jonge leeftijd overleden. Maar het allerergste dat Dirk kon overkomen gebeurde op 4 mei 1910. Pieternella beviel van zoon Nelson Richard maar kwam daarbij zelf te overlijden, slechts 39 jaar oud. De foto moet waarschijnlijk zijn genomen relatief kort voor haar overlijden. Dirk bleef achter met acht kinderen waarvan de oudste amper zeventien jaar was.
Een jaar later leerde Dirk de 22 jaar jongere Anna Tjakiena Hoogerman kennen en op 31 december 1911 trouwden zij in Kalamazoo. Anna was op 12 december 1888 geboren in het Groningse Nieuwolda en op vijfjarige leeftijd met haar ouders naar Amerika gekomen. Uit het huwelijk van Dirk en Anna werden drie kinderen geboren en zij kregen alle drie puur Amerikaanse namen, resp. Herman Darold (1915) Richard Glenn (1917) en Donald Carlisle (1919). Over inburgeren gesproken!
Vanaf nu zullen we Dirk aanspreken met zijn Amerikaans gekozen naam Richard maar voegen om verwarring te voorkomen Dirk eraan toe omdat zal blijken dat een aantal nazaten ook de naam Richard droegen. Zie alleen al in dit verhaal hoe vaak de naam Richard als vooral tweede naam voorkomt.
De contacten met de in Nederland achtergebleven familie waren zo’n 120 jaar geleden natuurlijk niet eenvoudig. De enige mogelijkheid was een brief, tenminste als men kon schrijven. Deze ging per zeepost en het duurde een paar weken voordat deze op de bestemming aankwam. Richard/Dirk had zeker contact met zijn Nederlandse familie en moet ongetwijfeld enthousiast hebben verteld over zijn nieuwe leven en daarmee twee broers hebben overtuigd ook een enkele reis Kalamazoo te boeken. Het zou zelfs kunnen dat Richard/Dirk en Pieternella tussentijds zijn terug geweest naar Colijnsplaat en de familie zelf van hun ervaringen vertelden. In de passagierslijsten van de Holland Amerika Lijn kwam ik een Richard Heystek tegen die in 1908 68 gulden betaalde voor een overtocht per S.S. Noordam (zie foto) naar New York met twee personen. Wie anders zou dat kunnen zijn?
Broers van Dirk volgden hem
In ieder geval besloot broer Jan om Richard/Dirk te volgen. Jan was op 12 mei 1864 geboren in Colijnsplaat, trouwde daar op 12 mei 1886 met de daar op 27 juli 1865 geboren Cornelia Provoost. Op 20 april 1907 gingen zij met hun vijf kinderen Elisabeth (van 1887), Lena (1889), Jan (1891), Adriaan (1899) en Lambertus (1903) aan boord van de Noordam (zie foto) met bestemming New York om vandaar per trein naar Kalamazoo te reizen. Voor de overtocht werd hfl.615,94 betaald, een enorm bedrag in die tijd. In 1910 stond Jan (inmiddels John) in de volkstelling opgenomen als dagloner. Ook was nog vermeld dat geen van hen Engels sprak.
Ongeveer tegelijkertijd, maar met een ander schip, vertrok ook broer Cornelis (foto) naar Amerika. Hij was op 29 januari 1847 in Colijnsplaat geboren en trouwde daar op 4 januari 1872 met de daar op 19 december 1845 geboren Adriana Hollestelle. Cornelis en Adriana kregen negen kinderen van wie er maar liefst zes binnen enkele weken na de geboorte overleden, een ander kind werd slechts negen jaar. De twee overgebleven kinderen, Jan van 3 september 1879 en Elizabeth van 21 juli 1876 bleven in Nederland achter. Elizabeth trouwde op 3 augustus 1900 in Colijnsplaat met Johannes Willem Lambertus van Bommel, die op 28 augustus 1908 overleed. Op 6 augustus 1910 vertrok Elizabeth per m.s. Potsdam alsnog naar Kalamazoo waar zij op 26 september 1914 trouwde met de in het Zeeuwse plaatsje Burgh geboren Jan Cornelis Speelman.
Hoe, waarom en wanneer is niet bekend, maar Cornelis kwam met zijn vrouw Adriana op enig tijdstip terug naar Colijnsplaat waar zij op 28 december 1922 overleed.
Op 24 juli 1923 keerde Cornelis toch weer terug naar Kalamazoo in het gezelschap van zijn zoon Jan, geboren 28 april 1891 in Colijnsplaat. Jan was gemeentewerkman in Colijnsplaat en verzocht hem per 1 juni 1923 eervol ontslag te verlenen wegens vertrek naar Amerika. Op 4 augustus kwamen zij in New York aan waar Jan opgaf dat hij landbouwer was.
Van dagloner tot aannemer
U bent nu op de hoogte hoe en wanneer een aantal naamgenoten uit Colijnsplaat naar Kalamazoo zijn geëmigreerd en u wilt vast weten hoe het hen verder is vergaan. Dat wil de schrijver van dit artikel ook, echter daarvoor is men afhankelijk van de nazaten van Dirk alias Richard. Soms lukte het met hen in contact te komen, maar vaker ook niet en ondanks meerdere beloften bleef men daar in gebreke op onze vragen antwoord te geven. Toch is het wel zeker dat een aantal van onze Amerikaanse naamgenoten hun Nederlandse roots koesteren en als bewijs daarvan startte Steven Richard Heystek, een achterkleinzoon van Richard/Dirk, een goede en interessante website onder de niet erg Nederlands klinkende naam The Heystek Haus. Van hem werd enige informatie met foto ontvangen, maar er ontbreekt nog het een en ander. Aan de hand van een paar krantenartikelen en de wel ontvangen informatie komen we tot het volgende relaas.
Richard/Dirk kwam in 1899 naar Amerika als dagloner en werd in de volkstelling van 1900 ook als zodanig vermeld. We weten niet precies in welk jaar maar op enig moment is hij zich gaan bezighouden met de bouw van wegen en bruggen. Via zijn achterkleinzoon Steven Richard kwamen we iets meer te weten. Hij schreef dat zijn overgrootvader Richard het tweede bouwbedrijf was dat provinciale wegen aanlegde en bekend stond om het bouwen van bruggen over de rivier in Kalamazoo. In de volkstelling van 1910 werd hij dan ook vermeld als aannemer van bestratingen en kregen we foto’s onder ogen van in 1912 door hem gebouwde bruggen in Gull Street en Mill Street in Kalamazoo.
De beide onderstaande foto’s werden toegezonden door Steven Richard Heystek met als mededeling hierbij dat het de bouw betreft van de Gull Street Bridge in 1911 en dat de heer in kostuum op de linker foto Richard Heystek sr. is.
Ook in 1920 en 1930 stond Richard/Dirk vermeld als aannemer van wegenbouw. In 1940 was er geen vermelding van een beroep, maar hij was dan ook al 74 jaar. Zijn toen zeventienjarige dochter Jacoba Helena (Cora) was telefoniste, zonen John en Joseph deden dienst in de Eerste Wereldoorlog maar bleven in Amerika, zoon Herman Darold werkte in een ziekenhuis, Donald Carlisle in een bakkerij. Opmerkelijk: als hij 1950 83 jaar oud is stond hij weer te boek als aannemer van cementwerk. Waarschijnlijk betrof het een vermelding van zijn vroegere werkzaamheden.
In Amerikaanse kranten een paar vermeldingen van een Heystek bij werkzaamheden op het gebied van wegenbouw, waarbij niet altijd duidelijk is om welke Heystek het artikel ging. Maar ongetwijfeld betreft het nazaten van Richard/Dirk.
In 1932 startte John Heystek als onderaannemer met de sloop van het Tuscola gerechtsgebouw en schreef men dat Heystek korte metten maakte met het slopen van dit gebouw.
In 1934 onder de naam Pierson & Heystek verkreeg men het werk om 6.696 mijl aan te leggen van de weg ten oosten van Empire. Ook datzelfde jaar werk aan de Michigan State Highway.
Richard/Dirk overleed op 23 december 1952 op 86-jarige leeftijd in Kalamazoo en op zijn grafsteen nergens een verwijzing naar zijn geboortenaam Dirk. Zijn tweede vrouw Anna werd in 1961 daar begraven.
Zoon trad in zijn vaders voetsporen
Richards zoon Nelson Richard werd geboren op 4 mei 1910, bij wiens geboorte moeder Pieternella kwam te overlijden. Hij trouwde op 1 november 1934 in Kalkaska met Elorise Isabelle Golden, daar geboren op 28 februari 1916. Nelson overleed op 12 april 1977.
In 1945 had hij zijn eigen bedrijf opgericht onder de naam “Nelson Heystek” als aannemer van werk aan wegen en spoor.
Zijn enige zoon Arthur Richard, geboren 10 januari 1936 in Kalkaska, nam de zaken over en breidde deze behoorlijk uit. Arthur had drie zonen: Steven Richard, Scott Alan en Daniel Arthur en alle drie hebben ze voor het bedrijf gewerkt dat zijn naam wijzigde in “Nelson Heystek & Sons”. Na verloop van tijd vonden zij andere kansen op werk waardoor Arthur niemand had om de zaak over te nemen. Toen hij ouder werd besloot hij het bedrijf te verkopen.
Hoewel ik geen bevestiging kreeg op mijn vragen, kan het haast niet anders dan dat het bedrijf werd verkocht dan wel voortgezet door Greg Brucks, die de naam Heystek vooralsnog behield. De vermelde Scott als executive is dan Scott Alan, de zoon van Arthur Richard en Ginny Lee als financial executive is niemand minder dan de echtgenote van Arthur.
Heystek & Sons Inc, – in Kalamazoo, MI
Heystek & Sons Inc is practicing in Kalamazoo, Michigan. This Contractor is listed on All contractors & builders with a speciality in blacktop asphalt
In 1963 located in Mattawa
Founded 1970 25-100 employees, civil engineering
Scott is executive en Ginny Lee financial executive
Board owners Brucks and Durel
(foto ontleend aan website The Heystek Haus)
Zoon Steven Richard vertelde over zijn terugtreden uit het bedrijf van zijn vader: “Ik zelf verliet de bouwsector, waar in de winter niet veel te doen was. Ik begon aan het eind van de jaren zeventig te leren over computers zodat ik in de winter mijn rekeningen kon betalen. In 1992 verliet ik het familiebedrijf om mijn eigen computerbedrijf te starten.”
Arthur Richard trouwde op 31 mei 1958 in Kalamazoo met Sally Jean Stevens en nadat dit huwelijk in 1986 werd ontbonden trouwde hij 14 februari 1991 in Sedona (Arizona) met Virgina Lee Zaleski, voor intimi bekend als Ginny.
Arthur plaatste ooit een rotsblok met een gewicht van zo’n 100 ton voor het kantoor van zijn asfalteringsbedrijf aan de KL Avenue in Kalamazoo. De verplaatsing van het blok was een kunststukje op zich, de aanhanger van de vrachtauto zakte onder het gewicht van de rots compleet door zijn as. Het begon als een weddenschap met een vriend van Arthur dat hij die rots niet zou kunnen verplaatsen. Het lukte hem wel en hij haalde hiermee ook de plaatselijke pers. Het bedrijf zetelt al niet meer aan de KL Avenue maar de nieuwe eigenaar heeft de rots laten liggen. Arthur overleed op 19 oktober 2011.
